Sokołów Podlaski - z tamtych lat


Lata 1873-1928 

Baron Stanisław Lesser i...

 

 



Rok 1873

 

W Warszawie odbyła się publiczna licytacja dóbr Elżbietów 28 kwietnia 1873 r. wraz z cukrownią. Dobra te nabył baron Stanisław Lesser, który wniósł do cukrowni duży wkład finansowy, rozbudowując ją i inwestując w wyposażenie techniczne, co już w latach następnych zaowocowało dużym wzrostem przerobu buraków i produkcji cukru.

 

 



Rok 1884

 

Adolf Satalecki długoletni dyrektor Cukrowni "Elżbietów"

- jubileusz 25-lecia pracy.

 

Z Sokołowa donoszą nam, iż w dniu 1-ym b. m., dyrektor cukrowni Elżbietów, p. Adolf Satalecki, obchodził jubileusz 25-lecia pracy na niwie cukrownictwa krajowego.

W uroczystości brali udział wszyscy urzędnicy fabryki.

Jubilat otrzymał w darze medal srebrny z odpowiednim napisem

P. Satalecki wyrobił sobie wśród współpracowników opinię dobrego kolegi, a wśród robotników - dobrego i łagodnego zwierzchnika. - Kurier Warszawski 23 grudnia (4 stycznia) 1883/4.

 



 

Sent: Wednesday, July 17, 2019 11:48 AM
To: mkurc@wp.eu 
Subject: Adolf Satalecki

Witam Pana.
Z ciekawością przejrzałem stronę internetową dotyczącą cukrowni. Zwracam się do Szanownego Pana z prośbą. Moja daleka rodzina Broniewskich, ich pradziad Bohdan był współtwórcą przemysłu cukrowniczego w Polsce, poszukuje informacji na temat Adolfa Sataleckiego, wieloletniego dyrektora cukrowni Elżbietów. Czy może posiada Pan w swych zbiorach jakieś informacje na jego temat? Będę wdzięczny za każdą wiadomość.

Z Wyrazami Szacunku,
Tomasz Szyrmer
Jędrzejów

 

W odpowiedzi:

Panie Tomaszu, 

w tej chwili nie mam żadnej informacji - poza tymi od Pana, ale jak pozyskam z wielką przyjemnością podzielę się z Panem.
Mam nadzieję, że mogę Pana informację zamieścić w galerii o cukrowni. Może ma Pan zdjęcia które mógłbym zamieścić na stronie lub informacje dotycząca Adolfa Sataleckiego. To może spowodować zainteresowanie i pozyskanie interesujących materiałów i tego Panu życzę.

Serdecznie pozdrawiam
Michał Kurc

 



Rok 1892

 

Po śmierci barona Stanisława Lessera w roku 1892, prawo własności Elżbietowa przeszło na jego dzieci i żonę Emilię Lesser. Syn Stanisława Lessera Bronisław był inżynierem i dyrektorem cukrowni Elżbietów.
W roku 1893 baronowa Emilia Lesser sprzedała część majątku o powierzchni 2 dziesięciny 1629 sążni po budowę Siedlecko-Małkińskiej drogi żelaznej przebiegającej w pobliżu cukrowni.

 

 



Rok 1898

 

 

>>> powiększenie zdjęcia

 

Jubileusz 25-lecia sukcesów Cukrowni Elżbietów za Barona Stanisława Lesera. Zdjęcie grupowe przez budynkiem cukrowni 30 CZERWCA 1898. 

 

Na pierwszym planie "głowy" z cukrem - tak był pakowany cukier. Każda cukrownia miała swój znak, który wyciskano na spodzie głowy cukru lub na papierze, w który zawijano głowę - stożkowatą bryłę cukru z zaokrąglonym wierzchołkiem. Cukrownia Elżbietów posługiwała się znakiem w postaci trzech gwiazdek.

Jakość cukru decydowała o renomie Cukrowni Elżbietów, był bardzo wysokiej jakości i zdobył wiele nagród na międzynarodowych wystawach: złoty medal w 1849 r. w Petersburgu, srebrny medal w 1857 r. w Warszawie, złoty medal w 1878 r. w Paryżu, srebrny medal w 1883 r. w Moskwie.

 

 

 

 



Rok 1903 - W Elżbietowie wybuchł pożar...

 

"W Elżbietowie 11 X 1903 r. wybuchł pożar. Zaczął się on na czwartym piętrze pięciopiętrowego 

budynku mieszczącego rafinerię i rozszerzał się z ogromną prędkością. W pół godziny po rozpoczęciu pożaru spłonął cały budynek. Następnie zapaliły się magazyny cukru, filtry kostne, kotłownia, fabrykacja surowa, wirownia, krystalizarnia i magazyn mączek żółtych. Ocalały budynki mieszczące kościarnię, magazyn cukru gotowego, melasownię, magazyn materiałów pomocniczych, warsztaty mechaniczne, zabudowania gospodarcze oraz zapasy materiałów opałowych. Ponadto ocalały: kantor fabryki, laboratorium chemiczne i mieszkanie dyrektora. Zniszczeniu uległy wszystkie maszyny i aparaty. Na szczęście podczas pożaru nie ucierpieli robotnicy, ponieważ wybuchł on o godzinie 545, czyli bezpośrednio po ich wyjściu z fabryki" - Gazeta cukrownicza nr 52, 1903 r., s. 599.

 

 



Rok 1903

Właściciel fabryki, baron Lesser, zdecydował się na jej odbudowę. Projekty odbudowy wykonane zostały w niespełna cztery tygodnie przez firmy: Bormann i Szwede oraz W. Fitzner i K. Gamper pod kierunkiem inżynierów Aleksandra Bormanna i Franciszka Gertycha. Do odbudowy przystąpiono na początku 1904 r.

Fragment elewacji północnej świadczący o odbudowie zabudowań cukrowni w 1904. Nad częścią elewacji z 1904 roku, nadbudowa - może z 1966? Fot. z 2010 r.

 



Rok 1904

 

 

 

W 1904 r. cukrownia ponownie zmieniła właścicieli. Dzieci Stanisława Lessera sprzedały osadę Elżbietów wraz z cukrownią Towarzystwu Akcyjnemu Fabryki Cukru i Rafineryi "Elżbietów" dawniej Baronów Lesserów.

 

 



Rok 1905...

 

W Elżbietowie w 1905 r. uruchomiono elektrownię przyfabryczną. Maszyna parowa o mocy 60 KM służyła do napędu prądnic na prąd stały o mocy 45 kW. Elektrownia służyła wyłącznie do
oświetlania zakładu. Zakład wyposażony był w 20 lamp łukowych i 400 żarówek.
W roku 1906 cukrownia posiadała 10 silników parowych o łącznej mocy 435 KM i 2 lokomobile o łącznej mocy 20 KM. Stan ten przetrwał do 1913 r.

 



Rok 1915

 

Przez cały czas cukrownia była modernizowana i rozbudowywana. Ocalała wraz z osadą fabryczną podczas I wojny światowej, chociaż wnętrze hal produkcyjnych było zdewastowane - w roku
1915 wycofujący się z Sokołowa Podlaskiego Rosjanie wywieźli z cukrowni wszystkie maszyny i urządzenia.
Cukrownia zawiesiła działalność do 1923 r.

 



Michał Budziszewski 

(pradziadek Michała Szydłowskiego) był urzędnikiem w Cukrowni "Elżbietów" - pracował na przełomie wieków XIX i XX.


Copyright © design and photos by Michał Kurc

 

Wszystkie materiały publikowane na stronie są chronione prawem autorskim.
Ich rozpowszechnianie wymaga pisemnej zgody autora.